config: cannot load plugin 'object-imgTextBoxSide-EOL', name not mentioned in config in stdPluginsRuntimeDirAllowed

Het evenement Meppel Culinair 2017 veroorzaakte grote schade door overtredingen

 

datum laatste update:     11 sept 2017

In dit rapport:

• de gestelde voorwaarden van de gemeente Meppel
• een tabel met geschonden voorwaarden en schades
• uitleg waarom bodemverdichting zo schadelijk is
• beschrijving bastschade en de gevaren hiervan
• foto's van overtredingen van de voorwaarden

 
 

Inleiding

Het jaarlijkse evenement of festival Meppel Culinair in het Wilhelminapark in Meppel heeft tijdens de op- en afbouw in 2017 veel schade veroorzaakt. De zichtbare schade is net als in 2016 te zien aan de sporen van het transport in het gazon (foto's gazons 2016).

Veel grotere schade is onzichtbaar: wortelschade en ernstige bodemverdichting. Ook zijn meerdere monumentale bomen zwaar beschadigd door aanrijschade en rijden over blootliggende wortels.

Bomen zijn afhankelijk van hun wortels en de bodem. Ongunstige omstandigheden in de bodem zorgen voor een verlaagde levensverwachting en een stabilitietsrisico. Bij beschadiging aan de bodem, de wortels of de stam krijgen houtrot veroorzakende infecties een kans. Preventie is daarom heel belangrijk. Extra lastig is het dat de gevolgen van schade pas vele jaren later zichtbaar worden, omdat alles rondom bomen langzaam gaat.

Preventie kan heel eenvoudig zijn. Bijvoorbeeld rijplaten gebruiken om de druk van een wiel te verdelen, zodat nergens de bodem te zwaar belast wordt. De gemeente Meppel heeft in de evenementenvergunning heldere regels gesteld. In dit rapport laat ik aan de hand van foto's zien dat de organisatie van Meppel Culinair (Stichting Activiteiten Horeca Meppel) de voorwaarden veelvuldig negeert.
 

Gestelde voorwaarden door de gemeente Meppel

Om schade te voorkomen zijn 2 documenten relevant:

• verlening evenementenvergunning (kenmerk 17176477)
• draaiboek Meppel Culinair 2017

De volgende voorwaarden of bepalingen in de evenementenvergunning zijn relevant voor de bescherming van de bodem en bomen (citaten):

• u gebruikt rijplaten om het terrein maximaal te beschermen en stelt een terreincoordinator aan om alles goed te regelen
• parkeren is alleen toegestaan op de daarvoor bestemde of ingerichte parkeerplaatsen [..]
• u zet geen aggregaten of generatoren onder de bomen vanwege mogelijke verdichting van de bodem waardoor schade voor de boomwortels kan ontstaan
• u zet geen vrachtwagens op het gazon zonder gebruik te maken van rijplaten [..]
• u plaatst geen zware containers binnen de kroonprojectie van de bomen
• [..] bij eventuele schade bent u hiervoor aansprakelijk en komen de herstelkosten ten laste van uw rekening

De volgende regels en voorwaarden of bepalingen in het draaiboek zijn relevant voor de bescherming van de bodem en bomen (citaten):

• Het is niet toegestaan met zwaar materieel over het gazon te rijden zonder daarvoor de aanwezige rijplaten te gebruiken (p. 6)
• Voor de deelnemers gelden dezelfde regels als voor de leveranciers. Voor het aanrijden van het terrein en de paviljoens buiten de verharde paden dienen bij inzet van zwaar materieel en/of zachte/drassige bodem rijplaten te worden gebruikt (p. 6)
• RIJPLATEN GEBRUIKEN!!!!! (vet gedrukt, p. 6)
• Het is niet toegestaan om aggregaten of ander materiaal onder of in de nabijheid van de bomen te plaatsen (vet gedrukt p. 9)

 

Overzicht in tabel met overtredingen

In onderstaande tabel een opsomming in chronologische volgorde van de waargenomen overtredingen. Elke overtreding is vastgelegd op tenminste één foto. De tabel verwijst bij elke overtreding naar een foto in het overzicht van de foto's verderop. De foto's zijn genomen tijdens de opbouw en de 2 dagen van afbouw.
 

id	kenmerk materieel	overtreding	schade	foto(s)
	op foto’s 30/06/2017:
1	witte bus	parkeren buiten parkeerplaats	bodemverdichting	9574
		materieel binnen kroonprojectie	bodemverdichting & wortelschade	9574
2	auto 79-LK-RB	parkeren buiten parkeerplaats	bodemverdichting & wortelschade	9574
3	auto JP-820-F	parkeren buiten parkeerplaats	bodemverdichting	9574
		materieel binnen kroonprojectie	bodemverdichting & wortelschade	9574
4	onbekende vrachtwagen	geen rijplaten gebruikt	bodemverdichting	9590
5	auto RH-HB-11	parkeren buiten parkeerplaats	bodemverdichting	9593 en 9596
		materieel binnen kroonprojectie	bodemverdichting & wortelschade	9593 en 9596
6	onbekende vrachtwagen	geen rijplaten gebruikt	bodemverdichting & wortelschade	9605 en 9606
7	aggregaat	aggregaat onder boom	bodemverdichting & wortelschade
8	groene container	materieel binnen kroonprojectie	bodemverdichting & wortelschade	9606 en 9852
9	container	zware containers binnen kroonprojectie	bodemverdichting & wortelschade	9606
10	onbekend	boom aangereden	bastschade	9613 en 9617
11	heftruck 1-2-3 verhuur Atlas	geen rijplaten gebruikt	bodemverdichting	9623
12	bus VS-899-R	geen rijplaten gebruikt	bodemverdichting	9649
13	toiletcontainer	geen rijplaten gebruikt	bodemverdichting & wortelschade	9651 en 9652
		materieel binnen kroonprojectie	bodemverdichting & wortelschade
		zware containers binnen kroonprojectie	bodemverdichting & wortelschade
		plattegrond niet gevolgd	bodemverdichting & wortelschade
14	onbekende heftruck	materiaal met zwaar matereel geplaatst	bodemverdichting & wortelschade	9657
		geen rijplaten gebruikt	bodemverdichting & wortelschade
15	auto 94-TP-VN	parkeren buiten parkeerplaats	bodemverdichting	9666
16	onbekend	geen rijplaten gebruikt	bodemverdichting	9672 en 9732
	op foto’s 03/07/2017:
17	onbekend	boom aangereden	bastschade	9734, 9736, 9737
18	onbekend	2x materieel binnen kroonprojectie	bodemverdichting & wortelschade	9747
19	camper Fiat (D) EL-NL-241	parkeren buiten parkeerplaats	bodemverdichting	9751 en 9752
		materieel binnen kroonprojectie	bodemverdichting & wortelschade
		geen rijplaten gebruikt	bodemverdichting & wortelschade
20	onbekend	geen rijplaten gebruikt	bodemverdichting	9774
21	heftruck rood, Manitou	geen rijplaten gebruikt	bodemverdichting	9782
22	heftruck oranje, Atlas	geen rijplaten gebruikt	bodemverdichting	9783
23	vrachtwagen Verno	geen rijplaten gebruikt	bodemverdichting & wortelschade	9785 t/m 9787
24	bus VV-187-P	geen rijplaten gebruikt	bodemverdichting & wortelschade	9788 en 9797
25	SUV 12-BP-PG	geen rijplaten gebruikt	bodemverdichting & wortelschade	9799 en 9803
		materieel binnen kroonprojectie	bodemverdichting & wortelschade
		opm.: auto van aanvrager vergunning (H. W.)
26	onbekend	geen rijplaten gebruikt	bodemverdichting	9808
27	vrachtwagen BX-LZ-46	geen rijplaten gebruikt	bodemverdichting & wortelschade	9817 t/m 9828
28	aanhanger 34-WF-XD	materieel binnen kroonprojectie	bodemverdichting & wortelschade
29	vrachtwagen BZ-NL-39	materieel binnen kroonprojectie	bodemverdichting & wortelschade	9836 t/m 9863
30	oplegger 0L-62-LR	geen rijplaten gebruikt	bodemverdichting & wortelschade	9870 t/m 9882
		opm: organisatie (J. V.) geeft aanwijzingen		9891
				9897 t/m 9907
31	bestelbus 12-VPH-7	materieel binnen kroonprojectie	bodemverdichting & wortelschade	9883
		geen rijplaten gebruikt	bodemverdichting & wortelschade
32	SUV 26-TGR-1	geen rijplaten gebruikt	bodemverdichting	9890
33	bus 13-VPH-7	geen rijplaten gebruikt	bodemverdichting	9883
		parkeren buiten parkeerplaats	bodemverdichting
34	vrachtwagen BT-LS-76	geen rijplaten gebruikt	bodemverdichting	9893 en 9927
		parkeren buiten parkeerplaats	bodemverdichting
35	bus blauw	geen rijplaten gebruikt	bodemverdichting	9921
		parkeren buiten parkeerplaats	bodemverdichting
36	vrachtwagen BT-GF-92	geen rijplaten gebruikt	bodemverdichting	9927
		parkeren buiten parkeerplaats	bodemverdichting
37	bus VN-560-X	geen rijplaten gebruikt	bodemverdichting	9932
		parkeren buiten parkeerplaats	bodemverdichting
38	aanhanger WR-RR-70	geen rijplaten gebruikt	bodemverdichting	9932
		parkeren buiten parkeerplaats	bodemverdichting
39	landbouwtrekker	materieel binnen kroonprojectie	bodemverdichting & wortelschade	9957 t/m 9989
		geen rijplaten gebruikt	bodemverdichting & wortelschade
40	vrachtwagen van Zizo	geen rijplaten gebruikt	bodemverdichting	9939
		opm: Zizo is organisatie
41	locatie toiletcontainer	materieel binnen kroonprojectie	bodemverdichting & wortelschade	0010 t/m 0032
	op foto’s 04/07/2017:
		geen rijplaten gebruikt	bodemverdichting & wortelschade
		plattegrond niet gevolgd	bastschade
42	heftruck oranje, Atlas	geen rijplaten gebruikt	bodemverdichting	0053 t/m 0061
		opm: C.S. geeft aanwijzingen
43	SUV JB-379-D	geen rijplaten gebruikt	bodemverdichting	0058
		parkeren buiten parkeerplaats	bodemverdichting
		opm: eigenaar is C. S.
		opm: let op sporen rechts op foto

In totaal zijn er 43 overtredingen vastgelegd. Ik tel overtredingen niet dubbel. Een meervoudige overtreding telt als 1 overtreding. Indien een volgende dag dezelfde overtreding weer plaatsvindt telt dat wel dubbel.
 

Bodemverdichting

In dit hoofdstuk volgt uitleg over waarom bodemverdichting zo schadelijk is en bij welke omstandigheden bodemverdichting ontstaat.

Er zijn veel openbare bronnen welke online publiceren over bodemverdichting. Verschillende bestuursorganen, uitvoeringsorganisaties, enz. hebben in samenwerkingen met onderzoekers factsheets, brochures en themakaarten online gezet. (Wageningen UR, RIVM, de Europese commissie, samenwerkende provincies (IPO, VNG), brancheverenigingen (IRS), uitvoeringsorganisaties (bodem+, Bodemambities.nl, Technische Commissie Bodem), Rijkswaterstaat).

Door een aantal van deze publicaties te citeren leg ik een aantal begrippen uit.
 

Wat is verdichting?

"Wanneer er zware druk op de bodem wordt uitgeoefend, treedt verdichting op. Dit heeft gevolgen voor bodemeigenschappen als doorlaatbaarheid en porositeit. De bodemholtes raken ontwricht en gassen en water verplaatsen zich moeilijker door de bodem, met als gevolg een verminderde beschikbaarheid van water en zuurstof. De wortelgroei wordt gehinderd."
(Soco: Duurzame landbouw en bodembehoud - Bodemdegradatieprocessen)
 

Wat is ondergrondverdichting?

"Ondergrondverdichting ontstaat als de draagkracht van de ondergrond overschreden wordt. Dit gebeurt door gebruik van zware machines, hoge bandenspanning en wiellast, rijden door grond die omgezet is en berijden van natte ondergrond. De grond wordt homogener, er treedt structuurverlies op en doorgaande poriën verdwijnen. Planten kunnen niet goed groeien, de beworteling is slecht, de bodem neemt geen water op en water met humus en gronddeeltjes spoelt af naar het oppervlaktewater. Dit laatste heeft consequenties voor de ecologische waterkwaliteit. Ondergrondverdichting is nagenoeg onomkeerbaar en kan natuurwaarden nadelig beïnvloeden."
(IPO, Rijkswaterstaat, Wageningen UR: Ondergrondverdichting belemmert natuurontwikkeling)
 

Insporing

De verdichting wordt zichtbaar bij insporing, het zakken van wielen doordat het dragend vermogen van de bodem te laag is.


Uit de landbouw komen oplossingen om bodemverdichting te voorkomen. Het zou praktisch onmogelijk zijn om in de landbouw rijplaten te gebruiken, daarom wordt daar als oplossing gezien het verlagen van de bandenspanning van de gebruikte voertuigen. De bandenspanning verlagen zou niet mogelijk zijn voor voertuigen zoals gebruikt bij Meppel Culinair, maar publicaties over dit onderwerp geven wel inzicht in hoe schadelijk het is om met zwaar materieel over zachte bodem te rijden.
 

Bandenspanning als grens

Nogmaals een citaat uit Ondergrondverdichting belemmert natuurontwikkeling: "Zorg voor lage bodemdruk om diepe spoorvorming en ondergrondverdichting te beperken. De bandenspanning moet <150 kPa zijn in de bosbouw. Veel lager kan vaak niet in verband met de kans op beschadiging van de banden. In andere natuur- en agrarische gebieden wordt < 100 kPa ofwel 1 bar aanbevolen."

Hieruit blijkt dat bandenspanning een maat is om verdichting te voorkomen.

Deze constatering is zeer belangrijk. Door deze constatering is een eenvoudige en praktisch toepasbare grens voorhanden. De bandenspanning is immers zeer eenvoudig te meten en aan een kenteken van een voertuig te koppelen. Ook staat meestal de bandenspanning op de band.

Het gedrag van de bodem onder invloed van de bandenspanning is ook helder, zie onderstaande afbeelding.

(IRS, 2007, naar W. Söhne, 1953, 1956)

Een lagere bandspanning vermindert de insporing en de dieptewerking van de bodemdruk. De afbeelding laat duidelijk zien dat bij een hoge bandenspanning niet enkel de bovenste laag (het gazon) beschadigd, maar ook de ondergrond tot meer dan 60 cm diepte.

De wieldruk speelt dus niet een grote rol, ook de belading van een voertuig niet. Dit komt omdat een band met een lage bandenspanning bij hoge wiellast zal vervormen en de druk over een groot oppervlak zal verdelen. Hoe lager de spanning hoe groter dit effect.

Nu de relatie bodemverdichting & bandenspanning helder is, kunnen we terugkijken naar de bandenspanningen van de voertuigen welke gebruikt zijn bij de op- en afbouw van Meppel Culinair. De meeste voertuigen hebben een hogere bandenspanning dan 3 bar. In onderstaande grafiek een overzicht van standaard spanningen per voertuig type.

 

voertuig type	minimale spanning (bar)	maximale spanning (bar)
vrachtwagen	7	8.5
vrachtwagen 19.5 inch	7	8
bestelbus groot	3	4.5
bestelbus klein	2.5	3.5
camper	4.5	5.5
SUV	2.5	3
SUV groot	3	3.5

bron bandenspanningen: interview deskundige


Met deze gegevens is aan te tonen dat de veilige grenzen tot en met een factor 8 (800%) overschreden zijn.
 

Akkerbouw in een vergelijk met bomen

Helaas is de situatie in het Wilhelminapark ongunstiger door de volgende factoren:

• de landbouw gebruikt 1 werkgang, tijdens evenementen of festivals rijden voertuigen vele malen over dezelfde locaties
• bomen zijn geen eenjarig gewas, door permanente beworteling kan de bodem niet gewoeld worden om de verdichting ongedaan te maken

 

Wortelschade

Behalve dat de bodem door verdichting niet meer geschikt is voor wortelgroei heeft het rijden over boomwortels nog meer gevolgen, zoals wortelbreuk. Door wortelbreuk krijgen houtrot veroorzakende zwammen een mogelijkheid om de boom te infecteren. Deze infecties zijn onomkeerbaar en zullen langzaam maar zeker de boom onveilig maken. Preventie van wortelschade is de enige optie.

Om een indicatie te geven waar wortels van een boom groeien gebruikt de boomverzorging de regel kroonprojectie plus 1 meter aan elke kant. De kroonprojectie is de loodrechte projectie van de kruin op de bodem.
 

Beschrijving bastschade en de mogelijke gevolgen

Hiervoor is besproken dat bij wortelschade of wortelbreuk, houtrot veroorzakende schimmels een kans krijgen om een boom te infecteren. Dat geldt ook voor wonden boven de grond. Bij bastschade ontstaat een grote wond. Deze wond biedt schimmels een kans.

Op onderstaande foto is grote schade te zien, doordat met een vrachtwagen zeer dicht langs de stam is gereden. Hierdoor is een open wond van meer dan 30 cm ontstaan op de wortelaanzet. Deze wond is een bedreiging voor het voortbestaan van de boom. Niet alleen zal deze boom vaker op veiligheid gecontroleerd moeten worden, bij een infectie zal duur onderzoek plaats moeten vinden, om te onderzoeken of de boom nog stabiel is en geen  gevaar voor de omgeving vormt. Los van bastschade is hier bodemverdichting opgetreden. De boom zal hierdoor de wond minder goed af kunnen dichten of vergrendelen.


Deze boom is monumentaal en door zijn locatie naast het Mr. Harm Smeenge monument zeer beeldbepalend. (Locatie op google streetview; de boom vlak bij bord voetpad).
 

Overzicht foto's

In totaal zijn er honderden foto's genomen. In het overzicht hieronder is een selectie weergegeven. Bij elke foto staat de bestandsnaam en de datum met tijd van opname.

De foto's laten niet alleen de overtredingen zien, maar ook dat de organisatie zelf chauffeurs instructies geeft waarbij regels worden overtreden. Relevant is dat dhr. J.V. de chauffeur van de vrachtwagen van Verno verhuur instructies geeft om het aggregaat af te voeren. Hierbij rijdt de vrachtwagen zonder rijplaten binnen de kroonprojectie van een monumentale boom op een afstand van de stam van minder dan 1 meter.

Deze vrachtwagen komt door verzakking van de bodem vast te zitten en moet later met een landbouwtrekker losgetrokken worden. Hierbij wordt veelvuldig over boomwortels gereden.

Ook is bij het lostrekken te zien dat een voertuig van Zizo vlakbij geparkeerd staat. Dit is een extra aanwijzing dat de vergunningaanvrager geen terreincoordinator aangesteld heeft. Dit is een overtreding.

























































































ing. Geert Starre 2017
 

Geraadpleegde literatuur

De Technische Commissie Bodem geeft technisch-wetenschappelijk advies over milieubeleid voor de bodem.
http://www.tcbodem.nl/publicaties/alle-publicaties

Bodemambities.nl is ontwikkeld door een projectgroep bestaande uit de Rijksoverheid, VNG, IPO, UvW, RIVM, Royal Haskoning en KAM Milieuadvies. De website wordt beheerd door het RIVM.
http://bodemambities.nl/Thema_s/Verdichting
Relevante publicatie: Ondergrondverdichting belemmert natuurontwikkeling.

Bodem+ is een uitvoeringsorganisatie voor het ministerie van Infrastructuur en Milieu, provincies, gemeenten en waterschappen.
Overzicht publicaties (factsheets) van Bodem+.

SoCo: Sustainable Agriculture and Soil Conservation. The European Parliament has requested the European Commission to carry out a study on Sustainable Agriculture and Soil Conservation.
Publicatie over bodemverdichting: Informatieblad nr. 2, Watererosie en verdichting (compactie).
 
In de publicatie van het IRS wordt gerefereerd naar Söhne, W., 1953. (Walter Söhne), Druckverteilung im Boden und Bodenverformung unter Schlepperreifen. Grundlagen der Landtechnik 5: 49-63.


---


UNKOWN COMMAND: $$imgTextBoxSide